دانلود کتاب مثنوی جمشید و خورشید

جمشید و خورشید ، داستان‌ عاشقانه کهنی که‌ چند شاعر ایرانی و ترک‌ آن‌ را در قالب‌ مثنوی سروده‌اند. نخستین‌ مثنوی جمشید و خورشید از سلمان‌ ساوجی * (متوفی 778) است‌ که‌ آن‌ را در بحر هزجَ مسدّس‌ محذوف‌ یا مقصور، در حدود سه‌ هزار بیت‌، و به‌ درخواست‌ سلطان‌ اویس‌ (حک:755ـ776) سروده‌ و در جمادی الآخره 763 آن‌ را به‌ پایان‌ رسانده‌ است‌ (اته‌، ص‌ 85؛ سروشیار، ص‌ 417ـ 418؛ سلمان‌ ساوجی، مقدمه آسْموسِن‌ و وهمن‌، ص‌ شانزده‌). نام‌ جمشید و خورشید در آثار قدیم‌تری چون‌ دیوان‌ منوچهری (ص‌ 20) یا مرزبان‌نامه‌ (سعدالدین‌ وراوینی، ج‌ 1، ص‌ 41) نیز به‌ عنوان‌ عاشق‌ و معشوق‌ آمده‌ است‌ (سروشیار، ص‌ 418ـ419)، اما نخستین‌بار سلمان‌ ساوجی منظومه‌ای به‌ این‌ نام‌ ساخت‌. حوادث‌ این‌ اثر ترکیبی است‌ از وقایع‌ داستانهای عاشقانه شاهنامه‌ ، ویس‌ و رامین‌ فخرالدین‌ اسعدگرگانی، خسرو و شیرین‌ نظامی، گل‌ و نوروز خواجوی کرمانی (اته‌، همانجا؛ سروشیار، ص‌ 419) و داستانهای عامیانه‌ای مانند سمک‌ عیار * و سندبادنامه‌ * ، و در آن‌ عناصر خارق‌العاده‌ای از داستانهای عامیانه‌، چون‌ جن‌ و پری (ص‌ 35ـ41، 50- 52)، دیو (ص‌ 45ـ 46) و اژدها (ص‌ 42ـ 43)، به‌ چشم‌ میخورد. سلمان‌ ساوجی در جمشید و خورشید جزالت‌ و استواری سخن‌ فردوسی، دقت‌ نظر و نکته‌پردازی نظامی و صراحت‌ بیان‌ اسعد گرگانی را ندارد (سروشیار، همانجا). زبان‌ شاعر در این‌ منظومه‌، روایی و فاقد احساس‌ ویژه داستانهای عاشقانه‌ است‌ و در آن‌ مضمون‌آفرینی بیش‌ از معنی آفرینی هدف‌ شاعر بوده‌ است‌. جامی * (ص‌ 146) نیز بیان‌ سلمان‌ ساوجی را در جمشید و خورشید متکلف‌ دانسته‌ است‌. شاعر، به‌ اقتضای سخن‌، چهل‌ غزل‌ و شماری مفرد و رباعی و قطعه‌ در این‌ مثنوی گنجانده‌ است‌ ( رجوع کنید به سلمان‌ ساوجی، ص‌ 8، 10ـ11، 22، 35، 50، 58، 71، 76)؛ روشی که‌ پیش‌ از وی عَیّوقی * (در قرن‌ پنجم‌) در منظومه ورقه‌ و گلشاه‌ * (چاپ‌ ذبیح‌اللّه‌ صفا، تهران‌ 1343 ش‌) از آن‌ استفاده‌ کرده‌ است‌. منظومه جمشید و خورشید به‌ کوشش‌ آسْموسِن‌ و فریدون‌ وهمن‌، در 1348 ش‌ در تهران‌ به‌ چاپ‌ رسید (برای منظومه‌های دیگری با همین‌ نام‌ در ادب‌ فارسی رجوع کنید به منزوی، ج‌ 4، ص‌2743).

Summary by bppdigital