دانلود کتاب Оѕемање на силата : поезијата на Блаже Конески

Збор однапред
Должам на почетокот една мала и необврзна исповед.
Како е напишана оваа книга и зошто е напишана така како што е
напишана, за тоа не решавав јас самиот и тоа не беше определено само од мене, туку, во прв peд, од тоа како се раѓаше и како настануваше таа уште пред воопшто да почнам да ја пишувам.
Се случи, имено, така што првиот импулс повторно интензивно да ја читам поезијата на Блаже Конески потекна од мене. Јас, имено, имав потреба од неа, не таа од мене.
Есента 1988 година, во состојба на криза, осетив органска потреба од поезијата на Конески како можност да ги сфатам некои свои душевни јанѕи, или,едноставно, да се ослободам од нив и да заборавам на нив. Ги читав првин
извесно време песните што ги знаев и сакав. Ги читав долго. Ги читав со еден забрзан здив како човек што брза некаде да стаса, или како човек кој граба нешто исклучително, од страв некој тоа во меѓувреме да не му го одземе.
Потоа подолго време ги читав само песните од неговата книга „Записи“.
Ги читав толку долго што сите веќе ги знаев наизуст.
Постепено, така се случуваше и со сите негови песни, особено со песните
од неговите неколку најнови книги.
Таа опседнатост со песните на Конески траеше во мене долго, со мали
прекини, речиси со месеци. Луѓето со кои сум близок и моите блиски кои беа со
мене во оваа моја своевидна плотиновска екстаза во поезијата на Конески, ми
велеа дека никогаш досега не сум зборувал со таков и со толкав занес за
поезијата и за Блаже Конески, чии песни одеднаш како да станаа мои сопствени
песни.
Една ноќ во јануари 1989 година, повторувајќи ја во себе, најпрвин
„Планина“, а потем „Елен самак“, ѓавол ќе го знае зошто токму нив, седнав и
почнав да пишувам. Пишував без книгите на Конески пред себе и во првата
редакција на текстот воопшто не се служев со нив, зашто песните на Конески
толку беа импрегнирани во мене што јас, не само одделни стихови, туку и цели
одломки од одделни негови песни, ги ставав на хартија без да ѕирнам во книгите,4
иако во првата редакција речиси сосем ретко цитирав одломки од неговите
песни.
Беше тоа некое ѓаволесто искушување што го преземаше неговата
поезија, поезијата воопшто со мене.
Јас, невообичајно за мене, ја изгубив, или речиси ја изгубив целосно, секоја
можна критичка дистанца од песните. Едноставно, се вживеав во нив и никогаш
толку не бев опседнат од естетичките сфаќања на T. Липс и од неговата
позната Einfühlungstheorie. Во долгите манускрипти, што потем брзо
настануваа, чувствував како се создава една целосна идентификација меѓу
моите доживелици на песните и самите песни на Конески. Се случи така што
веќе не можев точно да го одделам и реско да го разлачам јазикот на поезијата
на Конески од јазикот на мојот херменевтички коментар. Тие, секако, два
различни јазици почнаа, меѓутоа, да се проникнуваат и толку да се впиваат еден
во друг, што јас најчесто тешко можев во напишаниот текст да разграничам
каде почнува едниот, а каде завршува другиот, и обратно. Тоа беше некој чуден
амалгам, кој на многу места остана таков и во сегашнава книга.
Откако првата верзија на ракописот беше готова, бев длабоко разочаран.
Во ракописот немаше ниту се наѕираше каков-годе систем. Многу песни од
различни книги и различни раздобја од поезијата на Конески без измешани и
испобркани, зашто јас ги ставав една до друга, независно кога настанале, со
оглед на некои клучни, можам да речам судбински теми во неговата поезија кои
ги откривав во своите коментари. Ракописот повеќе прилегаше на некој
своевиден роман за поезијата на Конески, роман за тоа како низ една длабоко
доживеана поезија изврвел јадниот човечки век, отколку на критички, естетички
или филозофски разглед.
Тогаш, во завршната редакција на ракописот, решив да го
систематизирам него методолошки на тој начин што сите песни, кои веќе
опширно ги коментирав, да ги вратам во нивните првобитни книги, каде за прв
пат се објавени, и својата книга за поезијата на Конески да ја компонирам
хронолошки и да ја проследам неговата поезија онака како што настануваа
неговите книги. За тоа, како окосница, ми послужи нивната последна
систематизација што Конески ја направи во издавањето на своите „Собрани
песни“ (Македонска книга, Скопје 1987), со тоа што ги зедов предвид и неговите5
книги што тој ги објави подоцна: „Послание“, „Црква“, „Дневник по многу
години“, „Златоврв“, „Сеизмограф“, како и некои мои поранешни ракописи за
поезијата на Конески, кои повторно ги напишав.
Но, ако чисто методолошки направив своевидно насилство над мојот
првобитен текст за поезијата на Конески – поради тој cè уште непревладан
картезијански дух во мене – јас и да сакав не можев да правам ново
рационалистичко насилство врз основниот дух на мојот херменевтички
коментар. Затоа исцело останав на херменевтичкиот пристап, т.е. на
иманентното читање и толкување на песните на Конески, онака како што тоа
беше направено во првата верзија на ракописот, во која беше редуциран секој
литературно-критички, литературно-историски и компаративен пристап.
Со таа феноменолошка редукција останавме јас и песната сами. Сè се
решаваше во нашата меѓусебна комуникација, во директниот непосреден одѕив
на песната во мене и на мојот одѕив за неа. Останавме сами без да бараме
помош од страна, без да ги консултираме толкуте многу нејзини учени,
компетентни и угледни интерпретатори.
Сега, кога е оваа книга готова, гледам дека во оваа своевидна драма на
мојот критички ангажман да ја протолкувам поезијата на Конески, јас,
всушност, го решавав можеби најтешкото прашање на секоја можна критика
пριι денешниот процес на сциентификација на критиката и на естетскиот
однос кон поезијата воопшто – прашањето како да се преточи јазикот на
поезијата во јазик на критиката. Јасно е дека, доколку критиката caка да
остане еден вид уметност, а не само еден вид наука, не може а да не си го
постави тоа секако судбинско прашање за нејзината сегашнина и иднина.
Ете така настана оваа моја најнова книга.