دانلود کتاب Laughter

«هانری برگسون» (Henri Bergson)- فیلسوف فرانسوی- در رساله مشهور «خنده»اش (Le Rire) به مفهوم و کاربرد این پدیده در جامعه بشری می پردازد. برگسون سه خصلت اصلی برای خنده بیان می کند:

1. خنده یک پدیده منحصر به «انسان» است. انسان تنها موجودی است که هم قابلیت خندیدن دارد و هم خودش تنها موضوع خنده است. حتی حیوانات زمانی «خنده دار» می شوند که صفات «انسانی» برایشان متصور شویم.

2. خنده یک پدیده اساسا «دسته جمعی» است. خندیدن در تنهایی کار دشواری است. خنده یک مکانیزم «اصلاحی» اجتماعی برای «تنبیه» افراد یا رفتارهایی است که از نُرم های جامعه فاصله می گیرند.

3. خنده نیازمند میزانی از «بی تفاوتی» و «شکاف عاطفی» است. هرچه انسان نسبت به موضوع خنده اش پیوند احساسی و همذات پنداری بیشتری داشته باشد، خندیدن برایش دشوارتر می شود.

بنابراین در نظریه برگسون «خنده»- به خودی خود- لزوما یک پدیده مثبت نیست و همواره عنصری از «تحقی»، «تنبیه» و «بی تفاوتی» در آن وجود دارد. در کنار مفهوم «خنده» می توان به مفهوم «نشاط» اشاره کرد. «نشاط» از مشاهده یک اتفاق غیرمنتظره در لحظه یا یک ناهنجاری اجتماعی پدید نمی آید، بلکه کیفیتی از بودن است که انسان در مقاطعی که زندگی فردی و اجتماعی اش دارای «معنی» و «جهت» است، تجربه می کند. کافی است تا به رمان ها، مقالات، اشعار، سرودها، کارهای هنری و خاطراتی که از مقاطع خاص تاریخی به جا مانده توجه کنیم تا به میزان شور و نشاطی که در جوامع بشری در زمانی که یک «هدف» و «آرمان» را دنبال می کردند، پی ببریم؛

مثلا در سرودهای دوران جنبش حقوق مدنی سیاه پوستان آمریکا، در اشعار دوران مبارزه با آپارتاید در آفریقای جنوبی، در رنگ ها و طرح های فانتزی جنبش ضدِجنگ ویتنام در دهه 60 میلادی، در فیلم های موزیکال و کمدی دوران «بازسازی» پس از جنگ دوم جهانی یا حتی در احساس همدلی جامعه ما در موقع یاری رسانی جمعی به قربانیان زلزله و در هر مقطعی که انسان قدمی از «خود» فراتر می نهد و به زندگی اش معنی، هدف، جهت و حرکت می بخشد. جامعه امروز ما دچار کمبود خنده نیست؛ ما حتی شاید بیش تر از جوامع دیگر می خندیم؛ خنده هایی که اساس شان «تحقیر» و «تنبیه» و «شکاف عاطفی» با یکدیگر است.